Ga snel naar
Wat is een mantelzorgwoning?.
Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woonruimte die speciaal wordt geplaatst om zorg aan een naaste dichtbij huis mogelijk te maken. Vaak staat de woning in de tuin of op het erf van de mantelzorger, zodat zorg en privacy optimaal gecombineerd kunnen worden. De zorgvrager behoudt hiermee zelfstandigheid, terwijl hulp altijd binnen handbereik is. Dit maakt mantelzorgwoningen een veel gekozen oplossing binnen de ouderenzorg, langdurige zorgsituaties of tijdelijke revalidatie.
Verschil tussen mantelzorgwoning, zorgwoning en zorgunit.
Hoewel de termen soms door elkaar worden gebruikt, zit er wel degelijk verschil in opzet:
- Mantelzorgwoning: Een mantelzorgwoning is een volledig zelfstandige woonruimte die op het terrein van een bestaande woning wordt geplaatst. Deze woning beschikt over eigen voorzieningen zoals een keuken, badkamer, woon- en slaapkamer. Meestal staat de mantelzorgwoning los van het hoofdgebouw en wordt ze in de tuin geplaatst. Het doel van een mantelzorgwoning is om een zorgbehoevend familielid – zoals een ouder – dicht bij huis te verzorgen, met behoud van privacy en zelfstandigheid. Deze woonvorm is bij uitstek geschikt voor langdurige mantelzorg in de privésfeer.
- Zorgwoning: De term zorgwoning is een bredere verzamelnaam voor aangepaste woningen waarin zorg en comfort centraal staan. Denk bijvoorbeeld aan seniorenwoningen, aanleunwoningen of speciaal ingerichte appartementen voor mensen met een lichamelijke beperking. Deze woningen zijn vaak onderdeel van een groter zorgcomplex of woonwijk waar zorg op afroep beschikbaar is. In tegenstelling tot een mantelzorgwoning worden zorgwoningen meestal niet in de tuin van een particuliere woning geplaatst, maar maken ze deel uit van een reguliere woonomgeving met professionele zorgfaciliteiten.
- Zorgunit: Een zorgunit is een kleinere, vaak snellere oplossing voor tijdelijke of minder intensieve zorgsituaties. Dit type woning wordt meestal direct aan of tegen de hoofdwoning gebouwd, zoals een aanbouw, bijgebouw of een mobiele unit op het erf. Zorgunits zijn vaak eenvoudiger van opzet dan een mantelzorgwoning en beschikken soms niet over alle zelfstandige voorzieningen. Ze zijn met name geschikt voor kortdurende zorg of voor situaties waarin directe nabijheid gewenst is, bijvoorbeeld bij herstel na een operatie.
Verschillende eigendomsopties
Thuis aan Huis biedt mantelzorgwoningen zowel te koop als te huur aan.
Comfortabel en compleet
De woningen van Thuis aan Huis worden met grote zorg sleutel klaar opgeleverd.
Langer zelfstandig blijven wonen
Doordat de mantelzorgwoningen van Thuis aan Huis volledig op uw zorgvraag worden samengesteld.
Voor wie is een mantelzorgwoning geschikt?.
Mantelzorgwoningen zijn flexibel inzetbaar voor verschillende doelgroepen:
- Ouderen die zelfstandig willen blijven wonen, maar nabijheid van zorg zoeken
- Chronisch zieken met langdurige zorgbehoefte
- Mensen met lichamelijke of geestelijke beperkingen
- Tijdelijke herstel- of revalidatie situaties
- Gezinnen die familieleden dichtbij huis willen verzorgen
Deze woonvorm biedt een tussenoplossing tussen volledige opname in een zorginstelling en zelfstandig wonen met thuiszorg.
Regels en vergunningen bij het plaatsen van een mantelzorgwoning.
In Nederland is het in veel gevallen mogelijk om een mantelzorgwoning vergunningsvrij te plaatsen, mits aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan:
- De zorg moet worden verleend door iemand met een directe familieband (bijvoorbeeld kind, ouder of partner).
- Er is een indicatie van zorgbehoefte, vaak via de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO).
- De mantelzorgwoning komt op het perceel van de bestaande woning.
- De mantelzorgwoning blijft tijdelijk van aard en wordt verwijderd zodra de zorgsituatie eindigt.
Let op: in beschermde dorpsgezichten, bij monumentale panden of in sommige bestemmingsplannen gelden aanvullende voorwaarden. Vraag altijd vooraf bij de gemeente naar de specifieke regelgeving voor jouw situatie.
Zijn er subsidies of financiële regelingen voor mantelzorgwoningen?.
Hoewel er geen landelijke subsidie bestaat voor de aanschaf of bouw van een mantelzorgwoning zelf, zijn er wel mogelijkheden voor financiële ondersteuning:
Wmo (Wet maatschappelijke ondersteuning)
Via de Wmo kunnen gemeenten soms bijdragen aan voorzieningen binnen de mantelzorgwoning, zoals:
- aanpassingen in de woning (bijvoorbeeld brede deuren, trapliften, aangepaste badkamer)
- drempelvrije toegang of andere hulpmiddelen
De bouwkosten voor de mantelzorgwoning vallen meestal buiten de Wmo, maar voorzieningen die direct gerelateerd zijn aan de zorgvraag kunnen soms (deels) vergoed worden.
Gemeentelijke regelingen
Sommige gemeenten hebben lokale stimuleringsregelingen of tijdelijke subsidies voor mantelzorgprojecten. Dit kan bijvoorbeeld gaan om:
- tegemoetkomingen in plaatsingskosten
- flexibele huurregelingen
- fiscale ontheffingen
Deze regelingen verschillen per gemeente. Informeer daarom altijd bij het Wmo-loket of de zorgconsulent van jouw gemeente.
Fiscale voordelen
- Soms zijn zorggerelateerde woningaanpassingen aftrekbaar als specifieke zorgkosten bij de belastingaangifte.
- In bepaalde situaties kan een lager btw-tarief gelden voor woningaanpassingen die medisch noodzakelijk zijn.
- Overleg hierover met een belastingadviseur kan financiële voordelen opleveren.
Mantelzorgcompliment
In sommige gemeenten bestaat daarnaast het zogenaamde mantelzorgcompliment: een jaarlijkse blijk van waardering in de vorm van een financiële tegemoetkoming. Dit kan indirect bijdragen aan de kosten voor zorgondersteuning, hoewel het geen directe subsidie voor de woning is.
Waarom kiezen voor een mantelzorgwoning?.
De populariteit van mantelzorgwoningen neemt al jaren toe. Dat komt door de combinatie van:
- Zelfstandigheid én nabijheid van zorg
- Flexibiliteit bij veranderende zorgbehoeften
- Privacy voor beide partijen
- Snelle realisatie, vaak binnen enkele weken
- Financieel aantrekkelijker dan langdurig verblijf in een zorginstelling
Bovendien groeit de maatschappelijke behoefte aan zorg dichtbij huis door vergrijzing en druk op het reguliere zorgstelsel.
Veelgestelde vragen
Ja, in veel gevallen mag je een mantelzorgwoning zonder vergunning plaatsen, mits je voldoet aan de landelijke regels van het omgevingsrecht. De overheid heeft bepaald dat een mantelzorgwoning in de achtertuin van een bestaande woning vergunningsvrij geplaatst mag worden, zolang deze voldoet aan de bouwtechnische eisen en er daadwerkelijk sprake is van een zorgrelatie. Het is wel belangrijk om altijd vooraf te controleren of jouw gemeente aanvullende regels hanteert binnen het bestemmingsplan of de lokale welstandsnota. Raadpleeg daarom de website van jouw gemeente of vraag een omgevingscheck aan via het Omgevingsloket. Zo voorkom je achteraf problemen.
Ja, een mantelzorgwoning kan zeker tijdelijk worden geplaatst. Dit is bijvoorbeeld ideaal wanneer er sprake is van een tijdelijke zorgsituatie, zoals herstel na een operatie, revalidatie of overbrugging bij ouderenzorg. Tijdelijke mantelzorgwoningen zijn vaak modulair opgebouwd, waardoor ze eenvoudig kunnen worden geplaatst én later weer verwijderd of verplaatst. Hierdoor zijn ze een flexibele oplossing voor mantelzorg op korte termijn, zonder dat er ingrijpende verbouwingen aan de hoofdwoning nodig zijn. Deze tijdelijke constructies bieden comfort, privacy en zelfstandigheid voor de zorgbehoevende.
Hoewel een mantelzorgwoning en een kangoeroewoning beide bedoeld zijn voor het bieden van zorg op korte afstand, zijn het verschillende woonvormen. Een mantelzorgwoning is meestal een zelfstandige, losstaande woonunit op hetzelfde perceel als de hoofdwoning. Denk aan een prefab unit in de tuin met eigen voorzieningen zoals een keuken en badkamer. Een kangoeroewoning daarentegen bestaat uit twee wooneenheden binnen hetzelfde pand, bijvoorbeeld een aparte verdieping of aanbouw met gedeelde voordeur. De keuze tussen deze twee vormen hangt af van de beschikbare ruimte, het gewenste niveau van privacy en de bouwmogelijkheden volgens het bestemmingsplan.
Wanneer de mantelzorg niet langer nodig is — bijvoorbeeld doordat de zorgbehoevende verhuist, zelfstandig verder kan wonen of komt te overlijden — moet de situatie opnieuw beoordeeld worden. Vergunningsvrije mantelzorgwoningen mogen namelijk alleen worden gebruikt zolang er sprake is van een actuele zorgrelatie. Na afloop van de zorgsituatie ben je verplicht om de mantelzorgwoning te verwijderen of de functie ervan aan te passen aan de regels van het bestemmingsplan. Veel mantelzorgwoningen zijn modulair gebouwd, wat betekent dat ze eenvoudig verplaatst of verkocht kunnen worden. Dit biedt praktische en financiële voordelen bij veranderende omstandigheden.